Kunnen medewerkers gelukkig worden met een algoritme?

Onze persoonlijkheid bepaalt onze kijk op de wereld en hoe we ons gedragen. Maken algoritmes eigenlijk wel gelukkiger?

Deze week stond in het teken van het Ondernemerscollege van Baker Tilly Berk. Het doel van deze collegereeks is om ondernemers te inspireren en informeren. Een belangrijk topic voor ons was de link tussen geluk en algoritmes. De vraag luidde dan ook: kunnen medewerkers eigenlijk gelukkig worden met een algoritme? Het antwoord lees je in onderstaand artikel.

Geluk en je persoonlijkheid

Onze persoonlijkheid bepaalt onze kijk op de wereld en hoe we ons gedragen. Ook de keuzes die je maakt in je carrière zijn afhankelijk van je persoonlijkheid.

Van een ondernemer zou je bijvoorbeeld grofweg kunnen zeggen dat zij:

• Altijd willen winnen, ambitieus zijn
• De behoefte aan vrijheid hebben
• Doorzettingsvermogen hebben
• Resultaatgericht zijn
• Kunnen leven met uitstel van beloning

Persoonlijke eigenschappen zou je kunnen zien als behoeftes die bevredigd moeten worden. Als aan deze behoeftes voldaan wordt, thuis en op het werk, dan ben je gelukkiger. Stel, je bent ondernemer, maar aan een groot deel van deze randvoorwaarden wordt niet voldaan. Dan kom je niet goed uit de verf en zul je je minder gelukkig voelen.

In een algoritme gevat

Als je geluk met een algoritme kunt realiseren, veronderstelt dat een causaal verband tussen je gedrag en wat je mee maakt en de mate van geluk. Een bekend voorbeeld van iemand die wilde weten hoe dit logische verband in elkaar zit is Mo Gawdat. Mo Gawdat was jarenlang een belangrijke Executive bij Google. Hij was zeer succesvol en verdiende extreem veel geld, maar was niet gelukkig. In zijn werk leidde hard werken tot succes, maar hij was niet in staat om – door hard zijn best te doen – zijn sombere buien en depressies de baas te worden. Mede ingegeven door het overlijden van zijn zoon begon hij een zoektocht naar geluk. Het boek dat hieruit volgde ‘De logica van geluk’ werd een wereldwijde bestseller.

Als ingenieur wilde hij geluk in een formule vatten. In de formule maakt hij heel duidelijk inzichtelijk dat de mate van geluk afhankelijk is van de mate waarin je verwachtingen van het leven aansluiten bij de werkelijkheid en hoe je tegen die werkelijkheid aan kijkt.

Maar wanneer ben je dan ongelukkig?

Dat is eigenlijk een hele logische afgeleide: Je bent ongelukkig als je weinig zelfbewustzijn hebt. Als je je persoonlijke eigenschappen en behoeftes niet goed kent, je niet bewust bent van je gedrag en als gevolg daarvan het verkeerde ideaalbeeld schept. Als je dus wensen en verwachtingen hebt die niet goed aansluiten bij jou als persoon.

Het is dus de kunst om te leren om een realistisch beeld van jezelf en van je gewenste omstandigheden te scheppen. En je moet leren herkennen wanneer je op een plek of in een situatie zit waarin je niet tot je recht komt en mogelijk zelfs ongelukkig bent.

Maar hoe doe je dat? Want in de praktijk is het moeilijk om constant op je eigen zelfbeeld en gedrag te reflecteren. Een psycholoog of coach zou je kunnen helpen bij het ontdekken van een realistisch zelfbeeld. Dit doet hij of zij door vragen te stellen die je dwingen om na te denken over wie je nu eigenlijk bent en hoe je je gedraagt. Die informatie haal je uit jezelf. Hiervoor gebruikt hij technieken uit de cognitieve gedragstherapie of positieve psychologie. Je krijgt inzicht in hoe je op verschillende manieren in het leven kunt staan, nieuwe oplossingen kunt bedenken en deze kunt trainen. Hierdoor krijg je meer regie over je leven en wordt gedrag en het daaruit volgende succes meer voorspelbaar wordt.

Reflecteren met een algoritme

Maar dit proces kun je ook automatiseren! Een psycholoog of coach die jou helpt bij het proces van reflecteren, aanpassingen van je verwachtingen en trainen van nieuw gedrag wordt dan vervangen door al dan niet zelflerende algoritmes. Een geautomatiseerde proces dat je helpt bij het bepalen van wie je bent, wat je kunt en hoe je doelen kunt bereiken. Of het nu gaat om stappen in je carrière, vriendschappen en relaties of sportieve doelen.

Kan dat wel!? Bij het idee dat een psycholoog of een coach vervangen wordt door een algoritme zullen sommigen van jullie wellicht nog wat twijfels hebben. De realiteit is dat niet complexe processen steeds vaker geautomatiseerd worden. Netflix en Spotify geven jou suggesties voor wat jij zou kunnen luisteren of kijken op basis van eerder kijk- en luistergedrag. En in het artificial intelligence systeem van IBM, Watson, verzamelen cardiologen wereldwijd diagnoses en hartfilmpjes zodat zij nu al twee jaar eerder dan normaal hartfalen kunnen voorspellen.

Hoe werkt het dan als we algoritmen gaan inzetten om gelukkiger te worden?

Voor het gebruik van algoritmes heb je data van mensen en hun gedrag nodig, het liefst zo veel mogelijk. Hoe meer data, hoe nauwkeuriger de algoritmes worden. Gelukkig sluit dit aan bij een belangrijke trend die al langer speelt: ‘the quantified self’ oftewel de meetbare mens. Het feit dat je door het bijhouden van lichaamsdata, zoals over hoeveel je beweegt en wat je hartslag of bloeddruk is, meer over jezelf leert. En daardoor gezonder gaat leven. Zo kijk ik regelmatig naar het aantal stappen dat ik gedaan heb die dag om vervolgens toch nog even een rondje te gaan wandelen ’s avonds. Ook heb ik wel eens een tijdje mijn slaappatroon bijgehouden met een sleep-tracker.

En deze trend gaat steeds verder. Onder chronische zieken is het al heel gebruikelijk om bepaalde bio-markers zoals bloeddruk en insuline waarden bij te houden. Door deze metingen krijgen ze steeds meer regie over hun lichamelijke gezondheid en zijn ze minder afhankelijk van medische ondersteuning. Het bijhouden van dit soort waardes zal ook steeds meer gedaan worden door mensen die niet chronisch ziek zijn, maar hun gezondheid serieus nemen.

In de eerste plaats creëren deze zelfrapportages en metingen door wearables dus zelfbewustzijn. Denk maar terug aan de stappenteller die bewustzijn biedt over je mate van activiteit. Zo zijn er ook methoden om mentaal zelfbewustzijn te creëren: Door zelf-rapportage en via wearables die stress, maar ook ontspanning meten. Dit zijn zogenaamde bio-feedback technieken die op deze manier duidelijk het verschil kunnen laten voelen tussen spanning en ontspanning.

Voorbeelden uit de praktijk

OK, je kan dus door middel van algoritmes en nieuwe technologieën gelukkiger worden. Hoe ziet dat er dan uit? We zien in het binnen- en buitenland mooie voorbeelden van algoritmes, artificial intelligence en andere innovaties die de klassieke gezondheidszorg veranderen. Ook de geestelijke gezondheidszorg.

Zo bestaan er wearables die onder meer je hartslag, ademhaling en transpiratie meten. Op basis van deze input krijg je feedback, zoals een vibratie en kalmerende geluiden die je stress verminderen. Een beetje stress is niet erg, daar presteer je goed bij. Maar bij langdurige stress loop je kans op het krijgen van burn-out verschijnselen. Door je bewust te zijn van het verschil tussen spanning en ontspanning leer je hier op een goede manier mee om te gaan.

Wat je ook steeds meer ziet zijn artificial intelligent chatbotjes die je op basis van technieken uit de positieve psychologie en gedragstherapie helpen als je gestrest of down bent of helpen nieuw gedrag aan te leren. In plaats van statische vragenlijsten, heb je het idee een echt gesprek te voeren. Dit is een zeer efficiënte manier van begeleiding, die altijd en overal beschikbaar is.

En nog een voorbeeld van een hele andere orde. Heb je problemen met een gezond dieet? Of ben je bijvoorbeeld diabeet en is het belangrijk om bij te houden wat je eet? Tufts University (Boston) heeft een minuscuul sensortje ontwikkeld dat bijhoudt welke voedingsstoffen je binnenkrijgt. Als bewustzijn je helpt om je gedrag te veranderen, zal dit er voor zorgen dat je jezelf niet meer voor de gek kunt houden.

Ook virtual reality wordt steeds vaker toegepast om stress op de werkvloer te verminderen. Een mooi voorbeeld is een samenwerking tussen #TNO en Defensie. Zij zetten VR brillen in om defensie personeel oorlogssituaties te laten ervaren. Zo bereiden zij zich goed voor en tegelijkertijd kunnen ze onderzoeken welke lichamelijke reacties dit oproept bij medewerkers. Op basis hiervan ontwikkelen ze interventies die medewerkers beter voorbereiden op uitzending.

We leggen de lat steeds hoger

Even terug naar het begin en het feit dat je persoonlijke eigenschappen bepalen waar je gelukkig van wordt. Weet jij waar jij gelukkig van wordt en waar je het beste tot je recht komt? En heb je zelf realistische verwachtingen?

Recent zijn er verschillende onderzoeken in de media verschenen over dit onderwerp. Onder meer over scholieren en twintigers die te veel van zich zelf eisen. Ze creëren een hoge druk voor zichzelf, ze ervaren het van hun omgeving en ze leggen het zichzelf op doordat ze zichzelf met hun leeftijdgenoten vergelijken. Dit geldt natuurlijk ook voor andere generaties. Mede door social media en de globalisering leggen we de lat hoger en ervaren we meer competitie dan de generaties voor ons. Hierdoor daalt het geluksgevoel en groeit het aantal burn-outs onder alle leeftijdsgroepen en alle opleidingsniveaus.

Gezamenlijke verantwoordelijkheid

Er is een krapte op de arbeidsmarkt en mensen moeten langer doorwerken. Het is daarom van groot belang dat medewerkers gezond en fit blijven. In eerste instantie is dit een verantwoordelijkheid van de medewerker zelf. Maar de digitalisering en constante bereikbaarheid hebben er echter voor gezorgd dat de grens tussen werk en privé steeds verder vervaagd. En er bestaat een duidelijke business case voor het faciliteren van medewerkers hierin. Gezonde en gelukkige medewerkers zijn minder vaak en minder lang ziek en presteren beter. Er zijn enorme besparingen te realiseren op langdurig ziekteverzuim en re-integratie kosten. Dat niet alleen, ze zijn gemotiveerder en uit onderzoek blijkt ook dat ze bijvoorbeeld beter ambassadeur zijn van het bedrijf waarvoor ze werken en meer geneigd zijn te geloven in de strategie van de organisatie.

Conclusie

Veel bedrijven hebben al vitaliteitsprogramma’s of programma’s op het gebied van duurzame inzetbaarheid. Het gevaar is dat dit losstaande activiteiten zijn die niet duurzaam bijdragen aan geluk en gezondheid van medewerkers. Daarvoor is het belangrijk dat mensen leren over zichzelf, waardoor ze verwachtingen en gedrag duurzaam aan kunnen passen. Ben je werkgever en op zoek naar zinvolle middelen om de vitaliteit te bevorderen? Kijk ook altijd naar de gedragscomponent. Ga op zoek naar oplossingen die werken aan zelfkennis en die duurzame gedragsverandering bewerkstelligen.

En kijk verder dan de traditionele vormen van coaching en begeleiding. Er zijn steeds meer fantastische digitale tools beschikbaar die op een laagdrempelige en voordelige manier geluk en gezondheid voor iedereen toegankelijk maken!