Cleandeskpolicy: Minder ziektekiemen, maar niet creatiever

Hard aan het werk geweest? Dan is je kantoorplek waarschijnlijk niet meer zo fris. Etensresten en huidschilfers in het toetsenbord, zweet op de muis; een ‘cleandeskpolicy’ is zo gek nog niet. Maar werden we van plantjes, stapels papieren, rommel, post-its en gezellige fotolijstjes niet een stuk creatiever?

Rommel maakt je creatief, en orde is voor rigide zenuwpezen, luidt het cliché. Marie Kondo heeft er wereldwijd al miljoenen mensen van weten te overtuigen dat orde echt vreugde brengt, en chaos juist ongeluk.

Er zijn clichés en zelfhulpboeken, maar er is ook wetenschap. Zo is er de Amerikaanse microbioloog Charles Gerba. Of bureaus rommelig zijn of niet, ze zijn in ieder geval vies, zegt de wetenschapper.

E. coli op je koffiekopje

Gerba onderzocht hygiëne op kantoren: 90 procent van de bekers in kantoorkeukens is bedekt met ziektekiemen, 20 procent daarvan is besmet met bacteriën die afkomstig zijn van ontlasting, en dan ook nog die van meerdere collega’s. Neem je kopje elke avond mee naar huis, adviseert hij, en stop het thuis in de vaatwasser.

Alweer een item minder op het bureau, en daar zijn de voorstanders van een cleandeskpolicy blij mee. Het idee van zo’n beleid is dat elke werknemer na afloop van een werkdag zijn spullen opbergt, een doekje over het toetsenbord, de telefoon en het bureau haalt, en de volgende ochtend weer fris, en met een opgeruimd hoofd kan beginnen.

Een ‘schoonbureaubeleid’ heeft z’n voordelen: de volgende flexwerker kan gelijk gaan zitten. Er slingert geen gevoelige informatie rond en die ziektekiemen zullen zich minder snel verspreiden.

En die creativiteit? Hard werken en concentratie maken een mens creatief, zegt Bernard Nijstad, hoogleraar gedrag in organisaties aan de Rijksuniversiteit Groningen.

‘In chaos wordt ongebruikelijk acceptabel’

“Er is voor zover ik weet één experiment van Vohs en collega’s uit 2013, gepubliceerd in Psychological Science, waarin ze mensen in een nette, opgeruimde kamer lieten werken”, aldus Nijstad. “Ze stelden vast dat mensen meer originele ideeën bedachten in de rommelige kamer.

“Een andere studie van Kim en Zhong uit 2017, gepubliceerd in Organizational Behavior and Human Decision Processes, keek naar de effecten van hoe informatie werd aangeboden: geordend tegenover chaotisch. Zij constateerden hogere creativiteit als informatie chaotisch werd aangeboden.”

Volgens Vohs en anderen komt dat effect doordat een chaotische omgeving signaleert dat onconventioneel gedrag gewenst of normaal is, terwijl een opgeruimde omgeving signaleert dat mensen conventioneel en net gedrag moeten laten zien, legt Nijstad uit.

“Je ziet dat ook terug in bedrijven die graag onconventioneel gedrag aanmoedigen. Zij richten bijvoorbeeld ruimtes op een ongebruikelijke manier in, of staan medewerkers toe zich ‘vreemd’ te gedragen, denk aan je fiets laten ophangen op kantoor of zo. Het gaat dus vooral om definiëren wat de ‘norm’ is op kantoor.”

Vrij associeren dankzij rommel

Er zijn volgens Nijstad wetenschappelijke theorieën over creativiteit die suggereren dat mensen, om creatief te zijn, cognitief toegang moeten hebben tot associaties die minder voor de hand liggen.

“Bij veel mensen is bijvoorbeeld de eerste associatie bij ‘kat’, het woord ‘hond’. Meer originele associaties, zoals ‘oog’, liggen conceptueel wat verder van het woord kat af.”

Stimulatie door min of meer willekeurige zaken, chaos dus, zou de creativiteit kunnen stimuleren. “Misschien geldt dat ook voor een rommelig bureau; je bent met iets bezig, maar in de rommel kom je iets anders tegen, en dat stimuleert de creativiteit.”

Kortom: er zijn twee mogelijke redenen waarom rommel creativiteit kan stimuleren, aldus Nijstad. Het zou mensen motiveren om minder conventioneel te zijn en de rommel zelf kan stimuleren door het oproepen van toevallige associaties.

‘Maar dat geldt niet voor iedereen’

De vraag is of het klopt. En als het klopt, of het voor iedereen zo is, zegt Nijland. “In ons eigen lab konden we de effecten van Vohs niet repliceren en vonden we dat rommel afleidend was.”

Afleiding leidt tot een lagere, en niet tot hogere creativiteit, zegt Nijland. Zijn collega’s Eric Rietzschel en Kiki de Jong vinden bijvoorbeeld dat het alleen werkt voor mensen met weinig behoefte aan structuur. Sommige mensen hebben een hekel aan chaos, en voor hen werkt het ook niet.

“De conclusie lijkt vooralsnog dat chaos mogelijk de creativiteit stimuleert, maar niet altijd en niet voor iedereen. Dat komt ook deels doordat creativiteit niet alleen bestaat uit nieuwe en ongebruikelijke associaties oproepen, maar ook afhangt van hard werken en concentratie.”

“Vaak krijg je de beste ideeën als je gewoon geconcentreerd en hard en lang over iets nadenkt. Rommel om je heen is dan eerder afleidend dan stimulerend.”

Bron: NU.nl

Gebied(en):

• Ambitie
• Persoonlijkheid

Bron: Het Tsuru Team