Gezond eten buiten de stad is gewoon moeilijker

Wat eten we? Wereldwijd onderzoek laat zien dat mensen op het platteland gemiddeld zwaarder zijn geworden dan in de stad. Dat zegt misschien iets anders dan je zou denken.

Het platteland jaagt overgewicht aan. Het was nieuws, ook bij NRC, dat een ander zicht geeft op de wereldwijde obesitas-epidemie. Het idee was altijd dat de bevolking vooral zwaarder wordt door stedelingen die te weinig bewegen en de hele dag overal kunnen snacken. Want tegelijk met de groei van steden nam ook het gewicht toe. Nu blijkt uit het artikel in Nature dat mensen op het platteland sinds 1985 dikker zijn geworden dan stedelingen.

De Britse hoogleraar Majid Ezzati bekeek met andere onderzoekers meer dan tweeduizend studies, die samen 112 miljoen wereldburgers besloegen. Maar wat zegt zo’n overzicht eigenlijk over Nederland? Over het verschil tussen Roodeschool en Rotterdam? Maakt het platteland dik? Is het dan toch niet de schuld van McDonald’s en Dunkin’ Donuts?

„De onderzoekers gaven in de media de indruk dat de stad een gezonde plek is”, zegt Jaap Seidell, hoogleraar voeding en gezondheid aan de VU. „Maar het is andersom: mensen met een lager BMI (gewicht in verhouding tot lengte) wonen vaker in steden.” Op het leger wordende platteland blijven de mensen met lagere inkomens en een lager opleidingsniveau over: groepen die gemiddeld een hoger gewicht hebben.

Het wordt duidelijk als je kaartjes naast elkaar legt van inkomen, opleidingsniveau en overgewicht in Nederland: de randen van Nederland, vooral in Friesland, Groningen en Drenthe, springen er op alle kaartjes ongunstig uit. Confronterend is een kaartje dat van kleur verandert tussen 1981 en 2013. In het oosten en noorden nam overgewicht al in de jaren tachtig sterk toe. Geleidelijk krijgt heel Nederland de donkerste kleur van meer dan 47 procent overgewicht. Alleen Amsterdam en de Gooi- en Vechtstreek zijn nog ‘lichte’ enclaves in een land waar ruim de helft van de volwassenen te zwaar is.

„Ook dát is vertekenend”, zegt Seidell. „In grote steden wonen meer slanke mensen. Maar binnen steden zijn de verschillen veel groter dan tussen stad en platteland. In sommige Amsterdamse buurten is 10 procent van de kinderen te zwaar, in andere wel 30.” Nog een misleidend stukje statistiek: „In Leeuwarden en Groningen zijn buurten die tot de armste van Nederland behoren met opvallend weinig overgewicht: daar blijken allemaal studenten te wonen.”

Food swamps

Toch kan dat wereldwijde onderzoek een wake-up call zijn, zegt Seidell. „Bij de aanpak van obesitas gaat alle aandacht en geld altijd naar grote steden.” Logisch, want een zwembad, een speelveld of een wijkcentrum waar voorlichting wordt gegeven, regel je makkelijker in een stadswijk dan in een lintdorp waar weinig mensen wonen. Maar helemaal eerlijk is het niet.

Het is een romantisch stads idee dat mensen in buitengebieden allemaal op de fiets naar school of werk gaan en uit eigen moestuin eten. Hoe groter de afstanden, hoe lastiger om te fietsen. Gezond eten is buiten de stad zelfs moeilijker, zegt Seidell. „Er zijn minder winkels, het aanbod in de supermarkt is minder divers en minder gezond. ‘Food swamps’, heten ze in de VS: moerassen met veel ongezond, goedkoop aanbod, dat het wint van het kleine gezonde aanbod.” In gezonde opties verschilt het platteland van de stad, ongezond eten is overal: of je nou naar McDonald’s gaat of naar snackbar Het Hoekske.

Bron: NRC

Gebied(en):

• Voeding
• Persoonlijkheid

Bron: Het Tsuru Team