'Het ingaan van de zomertijd heeft invloed op onze gezondheid'

Op 31 maart om 2.00 uur ‘s nachts zetten we de klok een uur vooruit. Wat voor effect heeft de zomertijd op onze gezondheid? Tien vragen aan chronobioloog Marijke Gordijn. “De zomertijd heeft invloed op onze biologische klok en daarmee op alle processen in het lichaam”, aldus Gordijn.

Hoe beïnvloedt de zomertijd onze biologische klok?

“Bij de omschakeling naar zomertijd verzetten we onze sociale klok. We zetten ons horloge een uur vooruit en moeten ten opzichte van de wintertijd een uur eerder op en een uur eerder naar bed: onze biologische klok moet zich aanpassen”, vertelt de chronobioloog.

Waarom leidt dat tot gezondheidsproblemen?

“De biologische klok is de opperklok voor zo’n beetje alle processen in ons lichaam. ‘s Avonds zorgt hij ervoor dat we moe worden. En ‘s ochtends zorgt hij ervoor dat we langzaam wakker en alert worden.”

“Het lichaam krijgt dan van de klok een seintje: het stresshormoon cortisol piekt, de hartslag versnelt en de bloeddruk stijgt. Het zijn voorbereidingen die het lichaam treft om je klaar te maken voor de dag.”

En als de zomertijd ingaat, worden die voorbereidingen dan in de war gestuurd?

“Precies. De biologische klok ‘loopt’ op licht. Hij loopt van zichzelf ietsje achter: in een ritme van iets meer dan 24 uur. Door daglicht dat via het netvlies binnenkomt, weet het lichaam dat het dag is. Licht zet de biologische klok als het ware gelijk.”

“Met het verzetten van de klok in het voorjaar, wordt het later pas donker. Het is die late zonsondergang die de boel in de war stuurt. Het late licht zorgt er namelijk voor dat we ‘s avonds nog te fit zijn om te gaan slapen. Ons lichaam denkt dan dat het nog geen bedtijd is.”

En ‘s ochtends moeten we eerder op. Geeft dat ook problemen?

“De processen waar ik het net over had, de voorbereidingen om ons klaar te maken voor de dag, zijn nog niet afgerond wanneer de wekker gaat. De bloeddruk is nog laag en de ademhaling en hartslag zijn nog traag. Het gevolg: je voelt je moe of zelfs ‘gebroken’, je hebt een korter lontje en bent sneller geïrriteerd. Ook ben je minder alert.”

Het probleem met de zomertijd is ook dat die in het weekend ingaat, heeft u eens gezegd. Waarom is dat een probleem?

“Om snel in het ritme te komen, zouden we op tijd naar bed moeten. Een uur eerder dan gewoonlijk. Maar in het weekend voelen we die noodzaak niet, omdat we de volgende dag toch niet naar ons werk hoeven.”

“Het tegendeel is waar: veel mensen gaan vanwege het weekend juist later naar bed. De overgang op maandagochtend, wanneer de wekker gaat om naar ons werk te gaan, wordt dan nog groter.”

Er wordt gedebatteerd over afschaffing van de wisseling. Veel mensen zouden voor een permanente zomertijd kiezen. Waarom bent u daar tegen?

“Permanente zomertijd zou betekenen dat de zon gedurende vier wintermaanden pas na 8.30 uur ‘s ochtends opkomt. Midden in de winter pas om 9.45 uur. Dat zorgt voor allerlei gezondheidsproblemen: het tekort aan licht in de ochtend zorgt ervoor dat de biologische klok niet gelijk gezet kan worden en stuurt daarmee allerlei lichaamsprocessen in de war.”

“In Rusland hebben ze in 2011 geëxperimenteerd met permanente zomertijd. Daar bleek het aantal winterdepressies enorm toegenomen. Logisch, want voor de behandeling van winterdepressies werkt ochtendlicht het beste. Dus als je dat mist, kun je sneller stemmingsklachten krijgen.”

Welke tijd zou voor ons het best zijn?

“Voor Nederland zou Greenwich Mean Time (GMT, red.) de beste permanente tijd zijn. Dat is de tijd die ze in Londen hanteren, een uur eerder dan onze huidige Centraal-Europese Tijd die we in de winter aanhouden. Dan wordt het ‘s avonds eerder donker en komt de zon ‘s ochtends eerder op.”

Maar die lange avonden zijn zo heerlijk, zeggen voorstanders van een permanente zomertijd.

“Heerlijk misschien, gezond is het niet. Je kunt ook gezellig een kaars aansteken zodra het donker wordt op een mooie zomeravond. Of spreek flexibele werktijden af op je werk. Creëer je eigen zomertijd: begin een uur eerder met werken en hou een uur eerder op. Dan heb je ook een langere zomeravond.”

Hoe passen we ons komend weekend zo snel mogelijk aan?

“Dim ‘s avonds de lampen. Daglicht en blauw licht in lampen en beeldschermen zorgen ervoor dat ons lichaam denkt dat het nog dag is. Hoe meer licht, hoe alerter je bent, hoe moeilijker om in slaap te vallen en in het ritme te komen.”

“En heel belangrijk: ga in het weekend, zéker komend weekend, op tijd naar bed en sta op tijd op. Gooi ‘s ochtends meteen de gordijnen open en ga zoveel mogelijk naar buiten voor zoveel mogelijk daglicht.”

Marijke Gordijn is als chronobioloog verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze is oprichter van Chrono@Work en maakt deel uit van de adviescommissie die de Nederlandse overheid adviseert over de voor- en nadelen van het afschaffen van de zomer- of wintertijd voor de gezondheid.

Bron: NU.nl

Gebied(en):

• Stress
• Slaap

Bron: Het Tsuru Team