Top

Is er na een jaar #metoo een omslag op de werkvloer?

Veertien miljoen mensen deelden hun verhaal over seksueel grensoverschrijdend gedrag op Twitter sinds #metoo viral ging in oktober 2017. Doel: aantonen hoe wijdverbreid machtsmisbruik en seksueel geweld is. Heeft dit ons gedrag veranderd op de werkvloer, dé plek waar machtsverhoudingen bestaan?

De #metoo-beweging startte in oktober 2017 toen actrice Alyssa Milano op Twitter vrouwen aanspoorde om met de hashtag #metoo hun ervaringen met seksuele intimidatie te delen. Miljoenen vrouwen over de hele wereld gaven er gehoor aan en deelden hun verhaal over aanrandingen, seksueel grensoverschrijdend gedrag, machtsmisbruik en verkrachtingen, en de namen van daders werden publiek gemaakt.
De winst van het #metoo-debat is dat seksueel grensoverschrijdend gedrag voorgoed op de agenda is gezet, zegt Renée Römkens, en daar gaat het nooit meer af. Römkens is directeur van Atria, kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis en bijzonder hoogleraar gendergerelateerd geweld aan de UvA.

“Door #metoo zien we hoe ontzettend groot de omvang van het probleem is. Het heeft ons alerter gemaakt op grensoverschrijdend gedrag en bewustzijn gecreëerd.”

Op ‘je moet je niet aanstellen’ zitten we niet meer te wachten
Een gedragscode, Code of Conduct, een vertrouwenspersoon of een beroepscode; bedrijven in Nederland beschikken al over maatregelen om ongewenst gedrag te herkennen en bestraffen, vastgelegd in onder meer de Arbowet. De praktijk is weerbarstiger, zegt Inge te Brake van de Landelijke Vereniging van Vertrouwenspersonen (LVvV).
“Het beleid op papier is goed, totdat er een casus komt. Dan weet de directeur het vaak niet meer, terwijl er maar één is die het papieren beleid handen en voeten kan geven. Laatst zei een directeur na een melding dat de aangeefster zich niet zo moest aanstellen. Dat is dus precies waar we niet op zitten te wachten.”
Officiële meldingen van wangedrag gaan niet over foute grapjes, zegt Te Brake, maar over serieuze handtastelijkheden en intimidatie. Tot meer meldingen heeft #metoo zeker niet geleid. Wel wordt de LVvV vaker gevonden en geraadpleegd door bedrijven en overheden. Er is duidelijk meer bewustzijn van het probleem dan voor het #metoo-tijdperk, aldus Te Brake.
‘Zelfs het woord heksenjacht heb ik al voorbij horen komen’

Wat grensoverschrijdend gedrag is en de aanpak ervan is nu veel bekender dan een jaar terug, zegt ook Römkens. De tegengeluiden klinken nog steeds luid.
“Worden we niet te preuts, mag er dan niks meer, een schouderklopje moet kunnen, wordt er gezegd. Het woord heksenjacht heb ik al voorbij horen komen, terwijl dit toch gaat over enorme aantallen vrouwen die zich eindelijk durven uitspreken. De omkering is opvallend: vrouwen worden degenen die zich moeten verantwoorden.”
Römkens: “Vormen van wangedrag herkennen, onderkennen dat het jou overkomt en actie ondernemen maakt je niet zwak, een aansteller of een slachtoffer, maar juist moedig en weerbaar. Die attitudeverandering zal er komen en is dankzij #metoo in gang gezet.”

Er is reden voor optimisme, zegt de hoogleraar, en die wordt gevoed door jonge mannen die zich in het debat mengen en durven zeggen dat ze geen idioot gedrag meer tolereren. Zo komt er een einde aan het besmuikte gedrag, de dubbelzinnige grapjes en opmerkingen dat het wel meevalt, verwacht Römkens.

‘Doe onderzoek naar ziekteverzuim door seksuele intimidatie’
Slachtoffers die zich durven uitspreken en vervolgens zelf in het beklaagdenbankje terechtkomen is geen typisch Amerikaans fenomeen, zegt Römkens.
“Nederland doet altijd alsof wij het summum van beschaving zijn, dat wij niet zo moeilijk doen en dat er hier niets gebeurt. Maar 45 procent van de Nederlandse vrouwen heeft ooit te maken gehad met fysiek en seksueel geweld, in variëteit van ernst natuurlijk. Dat is geen minderheid, maar bijna de helft.”
Veel werkgevers denken dat ze er met een wettelijke gedragscode en het instellen van een vertrouwenspersoon wel zijn, zegt Römkens. “Een veilige werksfeer moet proactief worden uitgedragen door de hr-afdeling of door or-raden. Laat werkgevers onderzoeken wat de gevolgen zijn van seksueel grensoverschrijdend gedrag voor het ziekteverzuim, dan zullen ze waarschijnlijk schrikken van de kosten.”

Het beleid op papier voldoet
Een rondvraag langs bedrijven en organisaties bevestigt wat Ter Brake en Römkens stellen: de maatregelen bij grote bedrijven zijn er al, en voldoen.
Een onderzoek naar seksuele intimidatie in de Tweede Kamer, een initiatief van voorzitter Khadija Arib, werd in juni afgeblazen omdat te veel fractiemedewerkers niet mee wilden werken. Dat is al goed geregeld bij de politieke partijen, was het argument.

Bij de NPO is er wel gekeken naar de bestaande maatregelen, maar die zijn niet aangepast. “De NPO heeft een gedragscode die gaat over preventie van ongewenst gedrag. We hebben naar aanleiding van de #metoo-discussie gekeken of er aanvullingen nodig waren en geconstateerd dat onze aanpak uitgebreid genoeg is om eventuele klachten met betrekking tot seksueel overschrijdend gedrag te kunnen opvangen”, zegt een woordvoerder van de NPO-organisatie.
 
“De #metoo-discussie heeft niet geleid tot aanpassingen van beleid binnen PostNL”, zegt een woordvoerder. “In de businessprincipes van ons bedrijf besteden we doorlopend aandacht aan het onderwerp seksuele intimidatie. Het onderwerp is onderdeel van de interne workshop integriteit en we werken we met een vertrouwenspersoon”.
 
“Wij werken wij met een Code of Conduct, waar medewerkers zich aan dienen te houden. Daarin staat beschreven hoe je je dient te gedragen, en die maatregel hadden we al”, zegt een woordvoerder van AkzoNobel.
 
Bij de Nationale Politie is naar aanleiding van #metoo de beroepscode niet aangepast, aldus een woordvoerder. “Binnen het vertrouwenswerk is vanaf die tijd wel extra aandacht voor en alertheid op mogelijke signalen en meldingen ten aanzien van seksuele intimidatie. Ondanks de extra aandacht en alertheid heeft dit niet geleid tot een stijging van het aantal meldingen.”
 
Ook bij Unilever was geen aanpassing nodig, zeggen zij in een verklaring: “Op zich heeft de start van #metoo geen impact gehad, omdat Unilever al langer een gedragscode hanteert. Iedereen die bij Unilever werkt moet die kennen en naleven. Hiervoor zijn jaarlijks verplichte trainingen voor al onze medewerkers.”
#Metoo-moeheid; Te Brake van de landelijke Vereniging voor Vertrouwenspersonen komt het geregeld tegen. “Mannen die het zat zijn horen we vaak. Vrouwen zijn dit gedrag al eindeloos lang zat. Dit is de tijd waarin mensen voelen dat ze één kant moeten kiezen. Dat is vaak de kant van wie het hardst schreeuwt, en niet van degenen die eindelijk hun verhaal durven te vertellen. Laat alles nu maar naar buiten komen, de nuance in het debat komt er vanzelf.”

Bron: NU.nl

Gebied(en):

  • Motivatie
  • Psyche

Bron: Het Tsuru Team