NUcheckt: Sociale media maken ons waarschijnlijk niet eenzamer

NU.nl checkt dagelijks berichten op betrouwbaarheid. Bewering: ‘Sociale media maken ons eenzamer.’

Oordeel: onwaarschijnlijk

Volgens een bericht van 1 januari op TAGMAG zouden sociale media ervoor zorgen dat mensen zich eenzamer voelen. Dit zou blijken uit nieuw Amerikaans onderzoek. Maar neemt eenzaamheid echt toe door sociale media?

Waar komt het vandaan?

Het onderzoek waar TAGMAG naar verwijst is in november 2018 gepubliceerd. Aan dit onderzoek deden 143 studenten van de Universiteit van Pennsylvania mee. Alle deelnemende studenten maakten gebruik van Snapchat, Facebook en Instagram en hadden een iPhone. 

Aan de helft van de deelnemers werd gevraagd om het gebruik van Facebook, Instagram en Snapchat gedurende drie weken te minimaliseren tot tien minuten per platform. De andere helft hoefde hun socialemediagebruik niet aan te passen.

De studenten stuurden de onderzoekers screenshots van het batterijscherm van hun iPhone, waarop te zien is hoeveel tijd ze aan bepaalde apps besteden. De studenten die hun socialemediagebruik inperkten bleken na drie weken zich minder eenzaam te voelen dan voor de start van het experiment. Dit gold niet voor de groep die het socialemediagebruik niet hoefde aan te passen.

Onderzoek heeft tekortkomingen

Peter van der Velden, onderzoeker bij CentERdata en voormalig hoogleraar aan Tilburg University, keek op verzoek van NU.nl naar het onderzoek. Hij legt uit dat het onderzoek interessant van opzet is, maar dat het een aantal beperkingen heeft. “De onderzoekers hebben bijvoorbeeld op verschillende momenten gemeten hoe het met de deelnemers ging, maar ze hebben alleen de resultaten van de meting vooraf en de meting direct na de drie weken, dat de studenten hun socialemediagebruik verminderden, vergeleken. Hierdoor kan je niet goed zien welke ontwikkeling de studenten gedurende de onderzoeksperiode hebben doorgemaakt.”

“Daarnaast werden de gevonden effecten van sociale media op eenzaamheid alleen veroorzaakt door deelnemers die volgens een vragenlijst ernstige depressieve klachten hadden. Bij mensen zonder depressieve klachten was er geen verschil te zien tussen de periode voor en na het verminderen van het socialemediagebruik. Hoe groot de groep studenten met zware klachten was weten we niet, maar als de deelnemers doorsnee studenten waren, zullen waarschijnlijk maar ongeveer tien studenten dit effect hebben veroorzaakt.”

Volgens van der Velden kan je op basis van dit onderzoek dan ook niet concluderen dat het limiteren van socialemediagebruik de mentale gesteldheid verbetert. 

Worden we eenzamer door sociale media?

Theo van Tilburg is hoogleraar sociologie aan de Vrije Universiteit en is gespecialiseerd in eenzaamheid. Hij vertelt dat in sommige gevallen, als mensen heel veel gebruik maken van sociale media en ze hier als het ware in vluchten, sociale media eenzaamheid kunnen vergroten. “Maar dit geldt slechts voor een beperkte groep mensen.”

Van Tilburg verwacht dat voor de meeste mensen sociale media juist een waardevolle aanvulling zijn op het sociale leven. “In onderzoek bij pubers zagen we dat sociale media een verlengstuk zijn van de offline contacten en contacten die men al heeft kan versterken. Hierdoor zullen sociale media over het algemeen juist eenzaamheid verminderen.”

Ook van der Velden vertelt dat sociale media waarschijnlijk geen negatieve invloed hebben op psychische problemen, zoals eenzaamheid. “In sommige onderzoeken wordt wel een verband gevonden tussen sociale media en mentale gesteldheid, maar dit is vaak een heel zwak verband. Meestal kan het gebruik van sociale media maar een heel klein gedeelte van de psychische klachten verklaren.”

“In een onderzoek dat we net hebben gepubliceerd zagen we dat mensen die veel sociale media gebruiken inderdaad iets eenzamer zijn. Maar, wanneer je rekening houdt met bestaande psychische problemen in het jaar daarvoor, dan zie je dat mensen die meer sociale media zijn gaan gebruiken zich hierdoor waarschijnlijk niet slechter zijn gaan voelen. Het lijkt er juist op dat door psychische problemen mensen iets vaker gebruik gaan maken van sociale media.”

Volgens Van der Velden is het grote patroon dat het aantal uren dat iemand gebruik maakt van sociale media geen stelselmatige invloed heeft op de mentale gesteldheid.

Conclusie

Het Amerikaanse onderzoek waar Tagmag naar verwees is een aanwijzing dat het verminderen van het aantal uur dat je op sociale media zit, bij sommige mensen mogelijk eenzaamheid kan verminderen. Het onderzoek bevatte wel een aantal belangrijke beperkingen, waardoor je op basis van dit onderzoek geen conclusies mag trekken.

Nederlandse wetenschappers geven aan dat voor de meeste mensen sociale media waarschijnlijk niet slecht zijn voor de psychische gezondheid en dat je er waarschijnlijk ook niet eenzamer van wordt. Van Tilburg verwacht zelfs dat bij het grootste deel van de mensen sociale media helpen om eenzaamheid te verminderen.

We beoordelen de stelling “sociale media maken ons eenzamer” als onwaarschijnlijk.

Bron: NU.nl

Gebied(en):

• Stress
• Persoonlijkheid

Bron: Het Tsuru Team