Online vuil spuien kan je je baan kosten
Een 23-jarige geschiedenisleraar uit het oosten van het land verloor vorig jaar het hoger beroep dat hij aanspande tegen zijn ontslag wegens jarenoude rechts-radicale uitspraken van hem op internetfora. Een paar jaar eerder werd een tramconducteur op staande voet ontslagen na een racistische tweet. Blokker stuurde een medewerker de laan uit die de firma voor ‘hoerebedrijf’ had uitgemaakt.
Chic zijn de uitlatingen allerminst, maar in hoeverre mag een werkgever zich met het online gedrag van werknemers bemoeien, zeker als de uitlatingen niks met het bedrijf te maken hebben?
Nieuwe realiteit
,,We leven in een nieuwe realiteit waarin niets verdwijnt’’, zegt advocaat en hoogleraar arbeidsrecht Stefan Sagel in het met marmer beklede advocatenkantoor De Brauw op Amsterdam-Zuid. ,,Vroeger kon je in de dorpskroeg misschien ongestoord de meest ongepaste grappen maken, maar iets wat je nu in een opwelling online plaatst, verdwijnt nooit meer.’’
Social media-gebruik is een hot item in het arbeidsrecht, merkt Sagel. Enerzijds omdat die rechtszaken mediageniek zijn, maar ook omdat het voor vele werkenden herkenbaar is en raakt aan de polariserende samenleving waarin het steeds vaker gaat om wat je mag zeggen, en wat niet.
Inmiddels is aardig uitgekristalliseerd dat het beledigen van de baas, collega’s of het prijsgeven van bedrijfsgeheimen reden kan zijn voor ontslag, legt hij uit. Door de gezagsverhouding kan de werkgever bepaald gedrag eisen of juist verbieden en zich beroepen op ‘goed werknemerschap’. Maar sommige online uitspraken die helemaal niks met werk van doen hebben, kunnen toch leiden tot een ontslag.
Een werkgever hoeft niet alles te accepteren, ook niet in tijden van online verruwing
Dat lijkt te wringen met grondrechten als de vrijheid van meningsuiting en recht op privacy?
,,Het zit op het snijvlak. Dat maakt deze zaken ook zo interessant. Het laatste dat rechters willen is het publieke debat verstommen door mensen de mond te snoeren. Tegelijkertijd mag een werkgever eisen stellen en instructies geven aan zijn werknemers; wie betaalt, bepaalt. Een werkgever hoeft niet alles te accepteren, ook niet in tijden van online verruwing.’’
,,Toch zie je dat rechters heel goed weten dat je als werkgever ook tegen een stootje moet kunnen.’’ Gniffelend: ,,Zo was er een kantonrechter in Maastricht die zijn uitspraak als volgt formuleerde: ‘Hoe onverstandig en onbegrijpelijk dit sociale geleuter op Facebook ook hier weer uitpakt, niet vol te houden valt dat (…) zich aan deze tamelijk onbenullige uitwisseling van praatzieke babbelaars een buil zou kunnen vallen.’ Ofwel: get over it.’’
Wordt er voldoende rekening gehouden met het vluchtige karakter van social media?
,,Het is dus niét vluchtig, al denkt men van wel. In de uitspraak door het Hof over die jonge geschiedenisleraar staat ook letterlijk: ‘Wat gedaan is kan niet zonder meer ongedaan worden gemaakt.’ Daarbij wees het Hof nog eens nadrukkelijk op de gevaren van social media: ‘Uitlatingen die daar privé worden gedaan, worden wel publiekelijk bekend en krijgen daardoor ook juridisch gewicht.’’’
Hoe kan een werknemer ontslag voorkomen?
,,Zorg ervoor dat je weet welke regels en consequenties door het bedrijf zijn opgesteld. Zet – echte klokkenluiders daargelaten – geen bedrijfsgeheimen of beledigingen over de baas of collega’s op internet, en al helemaal niet op publiekelijk toegankelijke pagina. Als je toch iets online wilt melden, slaap er dan nog een nachtje over. Bezint eer ge begint, dat zou ik de lezers echt op het hart willen drukken. ’’
Wanneer kan social media-gedrag leiden tot ontslag?
Vraag een rechtsgeleerde nooit naar een absolute grens, want de standaard respons is dat alle zaken ‘genuanceerd in de context worden beoordeeld’. Toch ontwaart Sagel zeven zwaarwegende criteria in de jurisprudentie over social media-gerelateerde ontslagen.
1.Is het onwaar? ,,Posten dat je werkgever al een maand niet uitbetaalt is weliswaar niet zo netjes, maar als het waar is zal een rechter niet snel akkoord gaan met ontslag.’’
2.Wordt de naam van de werkgever genoemd? ,,Profileer je je als werknemer van een bepaald bedrijf terwijl je lelijke dingen over het internet strooit?’’
3.Aard van de mededeling. ,,Is het gewoon wat onnozel geroddel, of is er iets serieus als racisme, bedreiging of seksisme aan de hand? ‘Ik ga die leidinggevende een kopje kleiner maken’ is heel wat anders dan ‘Ik ben niet zo happy op mijn werk.’’’
4.Ernst van de uitlating. ,,Aanvullend op het vorige punt: hóe grof, beledigend of schofferend is de opmerking?
5.Wat is het medium? ,,Een appje aan een vriend is minder verwijtbaar dan willens en wetens het riool aanzetten over je werkgever op een groot online forum.’’
6.Hoe gaat de werkgever hier normaal mee om? ,,Is er een code opgesteld, en – erg belangrijk – wordt die ook consequent gehandhaafd?’’
7.Verstoorde arbeidsrelatie. ,,Los van of je de uitspraak an sich mag maken of niet, als de buitenwacht spreekwoordelijk met de hooivorken voor de deur staat, kan de werkgever zoveel schade oplopen dat samenwerken gewoon niet meer gaat. Er is dan misschien geen arbeidsrechtelijk verwijt, maar wel een arbeidsrechtelijke realiteit; de relatie is verstoord.’’
Gebied(en):
- Psyche
- Motivatie
Bron: AD.nl
