Wat chronisch slaapgebrek met je doet: 'Het maakt ziek en dik'

Vrijdag is de Internationale Dag van de Slaap. Goed om eens bewust bij onze slaap stil te staan, zegt slaapprofessor Eus van Someren. Want we slapen in Nederland lang niet zo goed als we zouden moeten en dat maakt ons dik en ongezond. Tien vragen over slaap.

Waarom is slapen zo gezond?

“Veel mensen denken dat er niks gebeurt tijdens de slaap, maar dat is wel degelijk zo. Slaap is herstel. Vooral voor de hersenen. Er voltrekken zich in ons brein allerlei processen die belangrijk zijn voor de lichaamsfuncties.”

“Die nachtelijke processen hebben tijd nodig. Krijgen ze die niet, dan herstel je minder goed. Dat zie je vaak al na één nacht minder slaap: je voelt je slap en chagrijnig. Je bent minder alert en vatbaarder voor een griepje of verkoudheid. Op lange termijn verhoogt het de kans op ziektes zoals diabetes. Bovendien worden we er dik van.”

Hoe kan het dat we dik worden van een slaapgebrek?

“Dat we dik worden van chronisch slaapgebrek komt doordat allerlei processen onvoldoende tijd krijgen zich te voltrekken. Sommige processen worden door te weinig slaap in de war gestuurd. Dat kan verrassende effecten geven. Als je wat minder wil eten om af te vallen, kan te weinig slaap er bijvoorbeeld voor zorgen dat dat heel moeilijk gaat.”

“Slaapgebrek zorgt ervoor dat je overdag impulsiever wordt en meer gaat snacken. Iedereen die weleens een nacht heeft doorgehaald, herkent de behoefte aan snacken en vet eten de volgende dag. Hetzelfde geldt voor beweging. Wanneer je te weinig hebt geslapen, is het veel moeilijker om van de bank te komen en je sportschoenen aan te trekken dan wanneer je uitgeslapen bent.”

Een goede nachtrust is dus een basisvoorwaarde om gezond te leven?

“Zeker. Leefstijladvies is nu voornamelijk nog gericht op eten en bewegen. Maar slaap hoort er absoluut bij. Wat mij betreft is het zelfs de belangrijkste pijler van de drie-eenheid. Weinig slaap heeft effect op je verzadigingsgevoel en ook op je zin in bewegen.”

Wat kunnen we zelf doen voor een betere nachtrust?

“We kunnen leren van natuurvolken. Die staan elke dag op hetzelfde tijdstip op. Die regelmaat is belangrijk. Vooral het opstaan op hetzelfde tijdstip.”

“En doe ‘s ochtends meteen de gordijnen open. Licht in de ochtend zorgt ervoor dat je ‘s avonds beter in slaap valt.”

Speelt licht sowieso een belangrijke rol?

“Kunstlicht heeft grote invloed op ons slaapgedrag. Vooral blauw licht in de avond verstoort het ritme van onze eigen biologische klok. Hoe meer blauw licht, hoe alerter je bent en hoe moeilijker het is om in slaap te vallen. Ban de tablet en de mobiele telefoon uit je slaapkamer. En gebruik die sowieso niet meer wanneer je van plan bent om binnen twee uur te gaan slapen.”

Hoeveel moeten we slapen?

“Veel mensen denken dat acht uur slaap heilig is. Ze raken in paniek als ze die acht uur niet halen. Maar waarschijnlijk hebben veel volwassenen voldoende aan zeven uur.”

“De focus zou wat mij betreft trouwens beter op de kwaliteit van onze slaap kunnen liggen dan op de duur. In Nederland slapen we overwegend lang genoeg. Maar de kwaliteit van onze slaap is niet altijd even goed.”

Hoe uit zich dat?

“Er zijn twee vormen van slecht slapen. Je kunt bijvoorbeeld slecht slapen wanneer je net een kindje hebt gekregen dat ‘s nachts vaak wakker is. Door dat soort gebroken nachten ben je de volgende ochtend trager en minder alert. Een andere vorm van slecht slapen is slapeloosheid. Dat is iets heel anders.”

Wat is slapeloosheid?

“Bij slapeloosheid heb je in principe voldoende tijd en de juiste omstandigheden om een goede nacht te maken, maar lukt het je niet om in slaap te vallen. Overdag voel je je er beroerd en gespannen bij.”

“Goede slapers ruimen al slapend de spanning van de dag op. Denk maar aan het gezegde ‘Er een nachtje over slapen’. Problemen en zorgen zijn na een goede nacht slaap nog dezelfde, maar je kunt er beter mee omgaan.”

Wat is de oorzaak van slapeloosheid?

“Bij slapeloosheid zijn mensen vanwege aanleg waarschijnlijk niet goed in het ‘s nachts opruimen van die spanning. Dat is waarschijnlijk zelfs eerder de oorzaak dan het gevolg van slapeloosheid.”

“Met dit nieuwe inzicht kunnen we slapeloosheid beter gaan begrijpen en hopelijk ook oplossen. We doen er grootschalig onderzoek naar aan het Nederlands Herseninstituut in Amsterdam. Daar hebben we de hulp van vele slapelozen voor nodig. Iedereen die aan slapeloosheid lijdt, kan kijken of hij of zij ons kan helpen door een vragenlijst in te vullen.”

Professor Eus van Someren is is hoofd van de afdeling Slaap en Cognitie van het Nederlands Herseninstituut, hoogleraar integratieve neurofysiologie aan de VU en hoogleraar psychiatrie aan Amsterdam UMC.

Bron: NU.nl

Gebied(en):

• Slaap
• Stress

Bron: Het Tsuru Team