Winterdepressie: een onderbelicht probleem onder noorderlingen
In de koude en donkere maanden kun je op het noordelijk halfrond getroffen worden door een winterdepressie. De exacte oorzaken zijn onbekend, maar de wetenschap is er over uit dat licht een essentiële rol speelt in de behandeling.
Lusteloos op de bank hangen, vrienden niet meer onder ogen komen en een sterke drang om de overgebleven kerstkransjes te verslinden. In Afrika kennen ze het fenomeen niet. En in Scandinavië is het voor velen een terugkerend probleem. In de koude en donkere maanden kun je op het noordelijk halfrond getroffen worden door een winterdepressie. De exacte oorzaken zijn onbekend, maar de wetenschap is er over uit dat licht een essentiële rol speelt in de behandeling.
De wisseling van seizoenen
Al 400 jaar voor Christus schreef Hippocrates over de samenhang tussen seizoenen en ziektes. Pas nadat de Zuid-Afrikaanse wetenschapper dr. Norman Rosenthal verhuisde en neerslachtigheid ervoer in de winter werd SAD in 1984 een feit. SAD, oftewel seasonal affective disorder, is de Engelse benaming van winterdepressie. Naast somberheid kenmerkt de aandoening zich door slaperigheid, gebrek aan energie, emotionele labiliteit en vraatzucht. Ongeveer 500.000 Nederlanders lijden aan de ziekte, het merendeel zijn vrouwen tussen de 20 en 40 jaar.
Gebrek aan licht
Er zijn verschillende theorieën over de oorzaken, maar een definitieve verklaring is er nog niet. Aannemelijk is dat de biologische klok verstoord wordt door gebrek aan licht in de winter. Licht is nodig om onze interne klok op de omgeving af te stemmen. Daarbij zorgt de duisternis voor een verhoogd melatoninegehalte in het lichaam, waardoor slaperigheid ontstaat. De grote hoeveelheid melatonine leidt tevens tot een veranderde werking van schildklierhormonen. Met melancholie, slaapproblemen, vermoeidheid en verstoring van het eetpatroon als gevolg.
Mogelijke behandelingen
Ondanks dat de wetenschap nog geen eenduidig antwoord heeft op wat een seizoensgebonden depressie veroorzaakt, is de behandeling verrassend makkelijk: lichttherapie. Hierbij maak je gebruik van een lamp met een lichtsterkte van 2.500 tot 10.000 lux. Ter vergelijking, een druilerige, donkere dag levert 100 lux op. Door in de ochtend 30 minuten de lamp aan te zetten wordt de biologische klok gereset. Onderzoek laat zien dat 50-80% van mensen goed reageert op de behandeling.
Daarbij zijn er nog andere eenvoudige manieren om de neerslachtigheid te bestrijden. Sporten, mediteren, ontspannen en een frisse neus halen blijken eveneens een goede remedie te zijn. Ook al is het buiten guur en koud, het is de moeite waard om de kou te trotseren en de broodnodige portie daglicht op te pikken. In Noorwegen zijn ze erg inventief geweest in het vinden van een oplossing daarvoor. Al in 1913 werd in een dal een kabelbaan naar de top van de berg geplaatst, zodat bewoners een ritje naar de zon konden maken.
Winterdepressies kunnen een zware last zijn en beïnvloeden diverse facetten van het leven. Zo kunnen carrières mislukken en relaties stranden. Zeker wanneer de klachten jaarlijks terugkeren. Ervaringsdeskundige Emanuel erkent dat: “De impact kan heel erg groot zijn. Je kunt alles zomaar kwijtraken”. Professionele hulp inschakelen en zoveel mogelijk (zon-)licht meepikken zijn voor hem het juiste medicijn. En de behandeling valt of staat met het daadwerkelijk toepassen van de adviezen, want “je moet er toch vooral zelf achter staan”, aldus Emanuel.
Herken je de symptomen van een winterdepressie? Ga bij de huisarts te rade. Want een enkeltje Zuid-Afrika is voor een sombere noorderling niet nodig.